MUSAVAT
Sözlükte bir nesneyi bir
nesneye denk kılmak, iki şeyin sayıca veya nitelik yönünden birbirlerine eşit
ve benzer olması manalarına gelen musâvât, Hadis Usulünde uluvvu nisbinin
kısımlarından birine denir.
İbnu's-Salâh'a göre
musâvvat bir ravinin bir hadisi, meselâ Müslim'in şeyhlerinden biri ile Nebi
s.a.v. arasındaki ravi asyısından az olmayan sayıdaki raviden oluşan âli bir
isnadla Müslim'in o şeyhine ulaşarak rivayet etmesine denir.
İbn Hacer'e göre
musâvât, bir ravinin bir musannife ulaşan isnadmdaki ravi sayısının o
musannifin Nebi (s.a.s)'e kadar ulaşan isnadındaki ravi sayısına eşit olması
halinde meydana gelen uluvdur. Açıklamak gerekirse Meselâ, Nese'i suneninde
kendisi ile Nebi arasında onbir ravi olan isnadla bir hadis rivayet etmiştir.
Bir başka ravi aynı hadisi Nesei'nin isnadından başka bir isnadla ve Nebiyle
arasında onbir ravi olduğu halde rivayet ederse iki isnad arasında eşitlik
hasıl olmuştur ve buna musâvât adı verilir.
Musâvât böyle tarif
edilmiş de olsa misali enderdir. Hatta İbnu's-Salâh yaşadığı asırda değil
Müslim'in Şeyhine, şeyhinin şeyhine hatta sahâbi gibi uzak kişilere bile
Müslim'le onun arasındaki ravi sayısına müsavi bir isnadla ulaşarak musâvât
hasıl etmenin çok nadir vaki olacağını söyler.
Bununla birlikte
es-Suyûti kendisiyle Nebi arasında on kişinin bulunduğu âli isnadla üç hadis
rivayet ettiğini, Nesei'nin de
“Kul huvallahu Ahad
(İhlas suresi) Kur’ân-ı Kerim'in üçte birine denktir” hadisini kendisi ile Nebi
arasında altısı tabiilerden olmak üzere on kişinin bulunduğu bir isnadla
rivayet ederek sonunda “bundan daha uzun bir isnad bilmiyorum dediğini ifade
etmiştir. 876Her ne kadar es-Suyûti Nebile kendisi arasında on ravinin
bulunduğu isnadla üç hadis rivayet ettiğinden bahsetmişse de bunlardan birinin
Nesei'nin Hz.Peygamberle arasında on ravi olarak rivayet ettiği hadis olup
olmadığını kaydetmez. Bu itibarla onun bu söylediklerini müsavata misal saymak
imkânsızdır. Bununla birlikte müsavatın anlaşılmasına yardımcı olması açısından
büsbütün faydasız olduğu da söylenemez.